OLUMSUZ DAVRANIŞLARI OLUMLUYA ÇEVİRME YÖNTEMLERİ

1. Kararlı Olmak

Kararlı Olmak Ne Demektir? Çocuk eğitiminde kararlı olmak “Evet ve Hayırların” statik olmasıdır. Ortama göre değişen dinamik yapılı evet hayırlar çocuğun istediğini yaptırmak için kendine göre davranış kalıbı oluşturmasına zemin hazırlar.

Örneğin= Alışverişe çıktınız. Alışverişte Betül bir oyuncak gördü. “Anneciğim Bu Oyuncağı İstiyorum” dedi. Sizde onun aynısından evde olduğunu belirttiniz, almadınız. Betül yine de istedi. Siz itiraz ettiniz. “Alamayız ne gerek var” dediniz. Betül istediğini yüksek sesle söylemeye başladı. Sürekli tekrarlamaya yüksek sesle hem bağırmaya hem ağlamaya başladı. Yine almadınız. Betül kendini yere atıp yuvarlanmaya başladı. Baktınız ki çare yok. “Tamam al. Sus yeter ki!” Diyerek oyuncağı satın aldınız. Betül muradına erdi.

Anne burada çocuğuna ne öğretti benden bir şey istediğin zaman önce kibarca iste. Almazsam yüksek sesle iste. Almazsam sürekli tekrar et. Yine almazsam ağlayarak bağırarak iste. Yine almazsam yat yere debelenerek iste! O zaman mutlaka alırım.

Çocuk böylece bir şeyi anne babasından istediklerini nasıl elde edeceğini nasıl isteyeceğini öğreniyor. Çocuğun oyuncağı ağlayarak istemesinin sebebi ne?

Annenin kararlı davranmaması. Anne şunu yapsaydı; çocuğun ağlamasına ve yere yatmasına rağmen hala almasaydı. Bir kere iki kere üç kere toplum içerisinde rezil olabilirsiniz. O anda kötü anne imajınız olabilir. Ama ondan sonra artık çocuğunuz şunu öğrenir. Annemden evet dediyse evettir. Hayır dediyse hayırdır. Ağlasam da sızlasam da annem olmayacağım diyorsa olmaz. Çocuk da artık zorlamayı bırakır doğru davranmaya başlar.

Çocukların “Engel yürüyüşlerine” çıkardığında uyguladığı kural bir engelin asla etrafında dolanmadan her zaman “Üzerinden ve içinden geçmekti. Yaşam tarzının bu olduğunu söylüyordu. Doğrudan sorunların üzerine gitmek onlardan asla kaçmamak kararlılık genellikle başarı getirir. Dünya da hiçbir şey kararlı bir şekilde başladığın işi sonuna kadar götürmenin yerini tutmaz.

Çocuklarımıza kararlı davranarak onlara da kararlı davranmayı öğretmiş oluruz.

2. Tutarlı Olmak

Tutarlı olmak çocuktaki her davranışa farklı zaman ve mekanlarda aynı tepkiyi vermektir. Çocuğun bir davranışına yalnızken kızmaz yanında birileri varken “Aaa ayıp!” Ben sana öyle yapma demedim mi? Türünden farklı tepkiler verirsek çocuğumuzun tutarlı bir kişilik geliştirmesine engel oluruz.

Örnek = Bugün ve gittiğimde moralim ve keyfim yerinde. Keyfim yerinde olduğu için de çocuklar hoplayıp zıplıyor. Hatta tepeme çıkıyorlar hiçbir şey demiyorum sadece gülümsüyorum. Yaramazlıklarını görmüyorum. Birkaç gün sonra iş hayatımda bazı sıkıntılar ve terslikler olmuş o yüzden moralim çok bozuk eve geliyorum kaşlarımı çatıyorum. Tabi çocuklar şaşırıyor. Bu durum neye benziyor? Ben trafik lambalarına benzetiyorum. Mesela bugün bir açıklama yapılıyor. “Sayın sürücüler bugün kırmızıda durulacak, sarıda hazırlan, yeşilde geçilecek…” Tamam zaten öyleydi sorun yok. Ama ertesi gün şöyle bir açıklama yapılıyor. Bugün sarıda dur yeşilde hazırlan kırmızı da geç” Buna benzer her gün bir başka açıklama! Her gün kurallar değişiyor. Siz bu değişen kuralları takip edemez olursunuz. Öyle bir zaman gelir ki siz kafanıza göre takılmaya başlar, işi şansa bırakısınız veya ihtimalleri hesaplayarak temkinle kavşaklara yaklaşırsınız. Bu gibi değişken durumlar bizim davranışlarımızda bir değişiklik bir tutarsızlık meydana getirir. Ya baş kaldırır asi olursunuz ya da aşırı uysal olursunuz.

Çocukların dengesiz tutarsız davranmamaları için onlara karşı biz tutarlı davranmalıyız. Tutarlılık konusunda birde dikkat edilecek nokta şudur! Çocuğa anne farklı baba farklı bir şey söylemektedir. Anne ile Baba henüz ortak bir birliktelik sağlamamışlar. Birisi yama diyor. Diğeri yapabilir diyor. Burası çok önemlidir. Çocuklarımızın sağlıklı bir kişilik geliştirmeleri açısından evde birliktelik sağlanmalıdır. Anne ne diyorsa baba ona uymalı hatta o anda yanlış da söylese baba itiraz etmemelidir. Veya baba bir şey söyledi anneye ters geldi. Evet ters gelebilir ama çocukların yanında babayı düzeltmemeli işin en güzel yanı şudur. Anne babanın önceden onun eğitimi konusunda ortak bir yaklaşım belirmelidirler.

Anne Baba çocukların önünde birbirlerinin davranışlarını düzeltmemeleri çocukların kişiliklerin gelişimi açısından önemlidir.

Evde anne farklı baba farklı şey söylüyor ve çocuk her ikisini de uyum sağlamaya çalışılıyorsa size kötü bir haberim var. Bu çocuk kişiliksiz olur. Şahsiyetsiz silik bir tip olur.

Toplumda yalaka ve düzenbaz diye tabir edilen tiplerden olur. Lütfen çocuklarınızın kişiliksiz olmaması için anne ve babalar olarak ortak hareket edin. Çocuklarınıza aynı davranışı gösterilen.

Evde Başkan Belli Olmalıdır. Aslında her grubun bir başkanı olur ve bu bellidir. Yönetim kurulu olmayan bir firma veya komutanı olmayan bir ordu anlamsız beceriksiz olur ve çabuk parçalanıp dağılır. Aynı durum aile için de geçerlidir. Ailenin de bir lidere ihtiyaç vardır.

Otoriterin kimde olduğunun bilinmediği ailede yetişen çocuklar tam sorumluluk yüklenemiyorlar.

Evde Otorite Gerekli Mi?

Anne ve Baba arasında sevgi ve saygı olmalı çocuğa sağlanacak disiplinde tam bir birlik bulunmalıdır. Anne Babanın geçimsizlik ve ahenksizlik içinde olduğu ailenin çocukları ne sosyalleşme bakımından gelişir ne de ahlak yönünden uygun davranışlar geliştirebilir. Otorite olmayıp ailede anne babaya ait iki ayrı kural olursa çocuk neye uyması gerektiği hakkında bir fikir edinemeyecektir. Bu halde çocuk hangi tarafı memnun edeceği konusunda tereddüde düşecektir. Daha sonra da bu ikiliği kendi menfaatleri doğrultusunda kullanmaya başlayacaktır.

Otorite de Eşitlik Olabilir Mi?

Ailede disiplin veren kişi baba ise erkek çocuklar iyi ve sorumlu yetişmektedir. En bağımlı (serbest hareket edemeyen anne babaya çok sık muhtaç olan) üstelik kendisine en az güvenebilen gençler ailelerinde anne ve babaları eşit otoriteye sahip olanlardır.

Sağlıklı ailelerde karı-koca uyumludur. Anlaşmadıkları konuları birbirleriyle konuşurlar.

Anne Otoriter Rolde İse?

İlk bir yılda annenin çocuğa karşı ilgi ve bakımı desteği uygun durum sağlayabilecek seviyede ise çocuk gelecek gelişim basamaklarını kolay aşar. Anne otoriter erkek rolü üstlenmişse çocuğa yeterli duygusal doyumu sağlayamaz. Çocuk sevgi açılığı çeker. Bu eksikliğin etkileri hayatı boyunca sürebilir. Cinsel kimlik 3 ile 6 yaşları arasında kız çocuklarının annesi erkek çocuklarının babayı modellemesi ile gelişir. Babanın uygun erkek örneği olmadığı durumlarda erkek çocuğun da olmaması kaçınılmaz olur. Annenin kadınsı özellikler göstermeyişinde kız çocuk için benzer bir güçlük doğurabilir. Erkek ve kadın kişiliklerinin ters yüz olup yer değiştirdiği ailelerde bütün çocukların kimlikleri etkilenecektir. Böyle ailelerin çocuklarında cinsel uyum bozukluklarının sık ortama çıkması bu yüzdendir. Anne ve Babanın farklı düşünmesi veya boşanması durumunda çocuklarda ileriki yaşlarda maalesef bazı davranış bozuklukları görebiliyoruz. Maalesef diyoruz çünkü hiçbir anne ve baba çocuğunun yanlış davranışlara girmesini istemez. Hiç kimse evlenirken biraz evli kalayım daha sonra boşanırım diye de düşünmez. Okulda öğrencinin biri kaybolur. Saatler boyunca arandıktan sonra çocuk tuvalette kendisini kilitlemiş halde bulunur. Çocukta değişik korkular vardır. Üniversitede yapılan tahliller çocukta depresyon başlangıcı olduğunu gösterir. Henüz 10 yaşındaki çocuğun neden bu kadar çok psikolojik problem yaşadığı araştırıldığında anne babanın ayrı oldukları görülür.

Çocukları kaygılandıran en büyük etken anne veya babanın ölmesidir. Anne Babanın ayrılması çocukta ölümden sonraki çocuğu kaygılandıran en büyük ikinci etkendir. Anne ve Babalar problemleri daha küçükken fazla büyümeden halletme yoluna gitmelidir. Ve anne baba çocuklarının başında bir ömür boyu kalmanın yollarına bakmalıdırlar.

Eğer hayatınızda bir tutarlılık yoksa özel hayattaki davranışlarınız başkalarının önündeki davranışlarla gelişiyorsa çocuğunuzun sizinle iletişime geçmesi zor olur.

Olay karşısında nasıl davranacağı belli olan biri olmaya çalışın.

3. Sabırlı Olmak

Anne Baba olmanın temel şartlarından birisi sabırlı olmaktır. Çocuklarımızın istediğimiz gibi olması için sabırlı olmalıyız. Mesela onlarla ilgili göstermenin faydalı olacağını duyduk. Biraz ilgi gösterince hemen her şey değişsin istiyoruz. Çok aceleci davranıyoruz. Hatta hemen istediğimiz gibi olmayınca birden ilgi göstermeyi kesiyoruz. Halbuki bu tür davranışları uzun süre devam ettirmeliyiz. Çocuğumuz yanlış davransa bile biz doğru davranmaya devam etmeliyiz.

Sabırsız bir toplum olduğumuz için çocuklarımızda istediğimiz davranışları gözlemleyemiyoruz. Biz sabırla doğru davranmayıp devam ettiğimizde çocuğumuzda olumsuz davranışlar bulunsa da er geç ortadan bir bir kurtulacaktır.

Anne ve Babalar olarak çocuklarımız üzerinde ilgimizi eksik etmeyelim onlara zaman ayırdım. Çocuklarımızla eşimizle hoşça vakit geçirdim. Onlara işimize ayrıldığımız zaman ayıralım. Çocuklarımızla güç yarışına girmeyelim. Onların intikam duygusuna girmelerine engel olalım. Onlara doğru davranışları kazandırmak için kararlı, tutarlı ve sabırlı olalım.

Eşinize saygı duyduğunuzu çocuklarına da hissettirin.

Sadece sevmek değil, sevdiğinizi söylemek ve göstermekte gerekir.

4. Evde Sevgi Olmalı

Anne çocuğu çocuk anneyi anne babayı baba anneyi baba çocuğu çocuk babayı sevmeli yani bu üçlü mutlaka birbirini karşılıklı seviyor olmalı. Örneğin anne çocuğu seviyor baba çocuğu seviyor ama baba anneyi sevmiyor. Böyle bir ortamda çocuğun sağlıklı büyümesi mümkün değildir. Anne ve Baba evde birbirlerine devamlı zıt bir halde ve asla birbirlerini sevmiyorlar. Buna rağmen çocuk sağlıklı yetiştiriyor böyle bir örnek yok! Şu anda sağlıklı gibi gözükebilir ama ileride çocuğunuzun başınıza ördüğü çoraplar karşısında şaşırır ve bu çocuk neden böyle demeye başlarsınız. Neden? Çünkü siz zamanında sevgi köprülerini kuramadınız. Çocuklarımızı iyi yetiştirebilmek için onlarla sağlıklı bir diyalog kurabilmek için evde anne baba ve çocuklar birbirlerini çok sevmelidirler.

Bir anne veya Babanın çocuğuna yapacağı en büyük iyilik eşini sevmesidir.

5. Karşılıklı Saygı Olmalı

Çocuğunuzun odanıza girerken kapıyı vurmadan girmesini istemiyorsanız sizde çocuğunuzun odasına girerken kapıyı vurmalısınız. Baba işten geliyor. Çocuk uzanmış televizyon seyrediyor ve umurunda değil. Sanki gelen babası değil Sanki gelen bir yabancı!

Hiçbir hareket yok “Babacığım gelmiş” deyip boynuna atlamıyor. Baba da evdeyken çocuk dışardan geldiğinde onu umursamıyor. Televizyon seyretmeye oda devam ediyor. Çocuk babadan öğrenmiş öyle davranmayı. Çocuklarınızı ne kadar çok sevdiğinizi söyleyin onları kucaklayın öpün. Yaşam akıp gittikçe bir çoğumuz sevdiklerimizin bazılarını yitireceğiz. Bu yüzden sevgimizi sergilemek için 5 ya da 10 yıl beklemek yerine onlarla birlikte olduğumuzu bu anın değerini bilmeliyiz.

Çocuklar anne ve babalarını severler ama hangisine saygı gösterirler? Kendisine saygı gösterene saygı gösterirler göstermeyene saygı göstermezler sadece severler.

6. Karşılıklı Kabullenme

Kabullenme her iki tarafın kendisini inancını duygularını düşüncelerini reddedilme korkusu olmadan dürüstçe açıkça ifade edebilmesi demektir.

Sevdiğimizi söylediğimiz insanlara çok çabuk kırılıyorsak bu onları yeterince kabullenmediğimizi gösterir.

Sevdiğimiz insanlar için “Tam da benim istediğim gibi” arayıp da bulamadığım insan Dünyada ki en güzel çocuk benimkisi gibi ifadeler kullanırız. Bu sevgimizin bir göstergesidir.

Çocuğumuzu eşimizi işimizi eşimizin anne babasını severiz ama sevmediğimiz ölçüde kabul etmeyiz. Sevginin devamı istediğimiz şartlarda oluşumuna bağlıdır.

Çocuğumuzu çok severiz ama onun her çocuk gibi dışardan üstünü başını kirleterek gelmesini kırık not almasını yavaş yemek yemesini kabullenemeyiz.

Çocuklarınızın özel hayatına özen gösterin. Odalarına girerken kapılarını çalmadan girmeyin. Odalarını karıştırmayın, günlüklerini okumayın!

Bak ben seni severim. Ama ne zaman? İstediğim gibi davrandığın zaman. Bu kabullenme değil ki bu şartlı sevgi! Belki sevgi bile değil. Hatta karşılıklı olduğu için menfaat ilişkilerinden de bahsedebiliriz. Sevgiden saygıdan paylaşmadan bahsedemeyiz.

Bir anne oğluna kibarlığı ve temizliği öğretebilir. Fakat sadece bir adam erkekliği öğretebilir. Babalar çocuk büyütmek için gereklidirler. Eğlenirler gürültü yaparlar ve anne dikkatli olmaları konusunda titizlendiklerinde babalar risk almaları için onları cesaretlendirirler. Parkta anne tırmanırken dikkatli ol diye bağırırlar. Babalar çocukları sınırlarını zorlamaya iterler. Bir çocuğun anne ve babasının birlikte sağladığı dengeye ihtiyaç vardır.

Bir şeyi kabul etmediğimiz sürece değiştiremeyiz.

Carl JUNQ

7. Zaman Ayırma

Çocuğun anne babayla birlikte geçireceği özel zaman dilimlerine ihtiyacı vardır. Bir kısım babalar da “Doğru diyorsunuz da bizim çocuğumuza ayıracak zamanımız yok işlerimiz o kadar yoğun ki” diyorlar.

Çocuklarınız için önemli olan günlerde onların yanında olun. Doğum günü, okul programları, maçlar vb.

Benim için hayatımda en önemli şey eşimdir dediniz öyle mi? O zaman öncelikle ona özel bir zaman dilimi ayırmanız gerekiyor. Sonra çocuklarınız mı? O zaman çocuklarınıza da özel bir zaman ayırmanız gerekiyor. Sonra işim… Ve sonrasında işinize gereken zamanı ayırmalısınız.

Babalar eşlerinin ve çocuklarının çok önemli olduğunu söylemelerine rağmen bütün zamanlarını işleri ile doldururlar. İşleriyle ve pratiğe baktığınızda onlar için hayattaki en önemli şeyin işleri olduğunu zannedersiniz.

Hayatta olan biteni fark ettiği halde çocuklarıyla güçlü bir ilişki kurma fırsatını kaçırma riskini göze alabilecek bir baba olabileceğini sanmıyorum. Birçok baba ne yazık ki bunun farkına varamıyor ve yıllar birbiri ardına çıkıp gidiyor.

Daha sık çocuğunuzla ve eşinizle birlikte yürüyüşe çıkın.